Gümrük Hukuku Nedir ?

​

Uluslararası düzeyde faaliyet göstermekte olan şirketlerin gerçekleştirmiş olduğu ticari eylemler sebebiyle eşya ve malların ülke sınırları içerisine girişinin ve ülke sınırlarından çıkarılışının hem kontrolünün hem de takibinin yapılabilmesi için oluşturulan hukuk dalına gümrük hukuku denilmektedir. Gümrük hukuku kapsamında gümrük vergisi gibi idari uyuşmazlıkların yaşanması halinde söz konusu uyuşmazlıklar hususunda süresi içerisinde ve doğru bir şekilde gerçekleştirilecek hukuki işlemler ile söz konusu idari uyuşmazlıkların mağduriyet yaratması ve hak kaybına engel olunması mümkündür.

​

​​

​

Gümrük Vergisi Nedir ?

​

Gümrük vergisi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun madde 3/8 “Gümrük vergileri” deyimi, ilgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümü” şeklinde tanımlanmıştır. Kanun metninden de anlaşılacağı üzere gümrük vergisi, ihracat veyahut ithalat nedeniyle ülkeye girişi veya ülkeden çıkışı yapılan eşyaya uygulanan vergidir. Söz konusu eşyaya uygulanacak olan vergi tutarı, gümrük tarifesine uygun olan oranlar ile hesaplanmaktadır. Gümrük vergisi oranları, her yıl Resmi Gazete ’de yayımlanmakta olup her yıl için değişkenlik göstermektedir.

​

​​

​

Gümrük Vergisi İçin Nereye Dava Açılır ?

​

Gümrük Kanunu madde 242 hükmü ile “Yükümlüler kendilerine tebliğ edilen gümrük vergileri, cezalar ve idari kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir üst makama, üst makam yoksa aynı makama verecekleri bir dilekçe ile itiraz edebilir. İdareye intikal eden itirazlar otuz gün içinde karara bağlanarak ilgili kişiye tebliğ edilir. İtiraz dilekçelerinin süresi içinde yanlış makama verilmesi halinde, itiraz süresinde yapılmış sayılır ve idarece yetkili makama ulaştırılır. İtirazın reddi kararlarına karşı işlemin yapıldığı yerdeki idari yargı mercilerine başvurulabilir.” düzenlemesine yer verilmiştir. Söz konusu madde metninde yer verildiği üzere gümrük vergileri ve cezalarına ilişkin olarak başvurulabilecek yollar şu şekildedir;

​

• Uzlaşma.

• İtiraz.

• İtirazın reddi halinde idari yargı mercilerine başvuru.

​

Gümrük vergileri veyahut cezalarına karşı olarak direkt olarak dava açılması söz konusu olmamaktadır. Bu hususta gerçekleştirilecek olan işlemler için öncelikle ilgili idareler nezdinde gerekli itirazların yapılması gerekmektedir. İlgili idare tarafından söz konusu itirazın reddedildiğine ilişkin kararın itiraz edene tebliği veyahut idarenin 30 günlük yasal süresi içerisinde yanıt vermemesi, yani zımni ret, halinde dava açma yoluna başvurulabilecektir.

 

İtirazın gerçekleştirildiği ilgili idare tarafından itirazın reddedildiğine dair verilen karar itiraz edene tebliğ edilmesinin ardından dava açma süresi başlar. İtiraz eden ilgili tarafından söz konusu tebliğ edildiği günden itibaren 30 gün içerisinde gümrük vergisi ve para cezasına ilişkin olarak işlemin yapıldığı yerdeki Vergi Mahkemelerine dava açılabilecektir.

​

İtirazın gerçekleştirildiği idare tarafından Gümrük Kanunu madde 242 hükmü uyarınca 30 gün içerisinde karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir. İdare tarafından söz konusu itiraza ilişkin karar verilmemesi halinde zımni ret gerçekleşecek olup söz konusu sürenin bitiminin ardından 30 gün içerisinde dava açılması gerekecektir. Bu duruma ek olarak Gümrük Yönetmeliği madde 586 hükmü uyarınca idarenin belirtilen sürede inceleme yapılamayacağını açıklamak ve ek süreyi belirtmek suretiyle “süre uzatım” yazısını gönderilebileceği de düzenlenmiştir. İdari Yargılama Usul Kanunu madde 10/2 hükmü uyarınca belirtilen süre 6 ayı geçemeyecektir. İtiraz eden tarafından söz konusu süre uzatım yazısı ile karşılaşılması halinde ek sürenin bitimi ile 30 günlük süre içerisinde işlemin yapıldığı yerdeki Vergi Mahkemesinde dava açılabilecektir.

​

​

​

Gümrük Vergisi İtirazı Nasıl Yapılır ?

​

Gümrük müdürlükleri tarafından gümrük vergisinde eşyaya ilişkin verginin hiç alınmadığı veya eksik alındığı durumlarda ek tahakkuk kararı düzenlenerek para cezası kararı verilebilmektedir. Söz konusu gümrük vergisi ve para cezasına ilişkin olarak gerçekleştirilecek itirazlar, söz konusu karar ve cezanın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde gerçekleştirilmelidir. İtirazın yapılacağı merci, üst makama yapılacaktır. Üst makamın bulunmaması halinde ise yine aynı makama sunulacak dilekçe ile gerçekleştirilebilecektir.

​​

İtiraz eden tarafından söz konusu itirazın gerçekleştirilmesinden önce uzlaşma yoluna başvurulmuş ise itiraz süresi uzlaşma başvurusu ile durmuş olacağından gerçekleştirilecek itirazın kalan süre içerisinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Uzlaşma başvuru ile kalan itiraz süresinin 3 günden az kalmış olması halinde itiraz süresi 3 gün daha uzayacaktır.

​

​

​

Gümrük Vergisi Geri Alınır Mı ?

​

4458 sayılı Gümrük Kanunu madde 210 hükmünde “geri verme” ve “kaldırma” tanımı yapılmış olup ilgili hüküm şu şekildedir:

​

• "Geri verme" deyimi, ödenmiş olan gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen geri ödenmesi.

​

• "Kaldırma" deyimi, henüz ödenmemiş olan gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen alınmamasına karar verilmesi anlamına gelir.

​

Kanun hükmünden de açıkça görüleceği üzere ödenmiş vergiler hususunda geri verme, henüz ödenmemiş vergiler hususunda ise kaldırma söz konusu olacaktır. Geri verme ve kaldırma, yalnızca gümrük vergileri için söz konusu olmamaktadır, para cezalarına da uygulanabilmektedir.

​

Gümrük vergisinin ödenmemesi gerekirken ödendiği durumlarda, ilgileye yapılan tebliğin ardından 3 yıl içerisinde ilgilinin gümrük idaresine başvurması halinde geri ödenebilmektedir. Yine gerçekleştirilen kontrol ve denetimler esnasında da bahsi geçen durumun mevcut olduğunun tespit edilmesi halinde idare tarafından re’sen geri verme de mümkündür.

​

​

​

Gümrük Müdürlüğü Cezaları Nereye Ödenir ?

​

Gümrük işlemleri sebebi ile ödenmesi gereken gümrük vergileri ve para cezalar kamu Gümrük Saymanlık Müdürlüklerine ve yetki verilmiş olan kamu bankaları aracılığı ile ödenebilmektedir. Söz konusu bankalar 2021 yılı için şunlardır:

​

• T.C. Ziraat Bankası A.Ş.

• Türkiye Halk Bankası A.Ş.

• Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.

• Ziraat Katılım Bankası A.Ş.

• Vakıf Katılım Bankası A.Ş.

​

Posta ve hızlı kargo taşımacılığı ile ülkeye giren eşyalar hakkında uygulanan vergiler ise gönderiyi ileten operatöre ödenebilmektedir.

​

​

​

Gümrük Vergilerinin Mükellefin Talebi Üzerine Erteleme Süresi En Fazla Kaç Gündür ?

​

Gümrük Kanunu’nun madde 17

​

• “Gümrük Kanununun 198 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, yükümlünün, gümrük vergilerinin tebliğinden itibaren tanınan on beş günlük ödeme süresi içinde talep etmesi halinde ödeme, teminat alınmak şartıyla başvuru tarihinden itibaren otuz güne kadar ertelenebilir.” hükmüne yer vermiştir.

​

Gümrük vergilerinin mükellefin talebi üzerine tebliğden itibaren 15 günlük süre içerisinde başvurulması halinde başvuru tarihinden itibaren 30 güne kadar ertelenmesi mümkündür. Gümrük vergisinin ertelenmesi halinde tecil faizi söz konusu olacaktır.

​

​

​

Gümrük Vergisi Neye Göre Belirlenir ?

​

Gümrük Kanunu madde 15/1

​

• “Gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır.” hükmüne yer verilmiştir.

​

Söz konusu hükümde bahsedilen gümrük tarifesi, her yıl Resmi Gazete’de yayımlanan oranlara bağlı olarak belirlenmektedir. Gümrük tarifesi her yıl için değişen oranlara sahip olmakla beraber 2021 yılı için uygulanacak vergi oranları 31 Aralık 2020 tarihli 31351 sayılı Resmi Gazete’de belirtilmiştir.

​

​

​

Gümrük Vergisi Ödenmezse Ne Olur?

​

Kesinleşmiş gümrük vergisinin süresi içerisinde ödenmemesi halinde Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Söz konusu kanuna göre, gümrük vergisine ek olarak vade tarihinden tahsil edildiği güne kadar geçen süreye bağlı olarak gecikme zammı uygulanacaktır.

​

Sonuç olarak;

​

Gümrük Hukuku, kapsamı ve sürekli olarak değişim ve gelişim özelliği gösteren mevzuatı gereği uzmanlık gerektiren bir alandır. Her türlü gümrük işlemlerinden kaynaklanan ve gerçekleşmesi muhtemel uyuşmazlıkların engellenmesi ile hak kayıplarının önüne geçmek amacıyla uzmanlaşmış gümrük avukatı kadromuzdan destek alabilirsiniz.